توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه ایران مبتنی بر رویکرد مهندسی مالی و تأثیر آن بر کیفیت حسابداری و حسابرسی

کیفیت خدمات حسابداری و حسابرسی در هر کشوری تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل قرار دارد که بسیاری از این عوامل ریشه در تقاضا برای ستانده‌های نظام حسابداری و حسابرسی آن کشور دارد. با توجه به اینکه کیفیت حسابداری و حسابرسی متغیر با اهمیتی است که سرمایه‌گذاران بالقوه و بالفعل فعال در بازار سرمایه در تصمیم‌گیری‌های خود به آن توجه دارند (علاوه بر اعداد و ارقام مندرج در گزارش‌های مالی)، بخش قابل ملاحظه‌ای از تقاضای مزبور در بازار سرمایه هر کشور جلوه می‌یابد. بنابراین تصور عام بر این فرض استوار است که توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه یک کشور می‌تواند موجب ارتقای کیفیت حسابداری و حسابرسی آن کشور شود. به عبارت دیگر، تصور می‌شود توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه را می‌توان به عنوان یک محرک محیطی مهم برای افزایش کیفیت نظام حسابداری و حسابرسی یک کشور مطرح کرد. در این پژوهش، با استفاده از مجموعه اطلاعات 125 شرکت در بازه زمانی سال‌های 1380 تا 1390، تاثیر توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه ایران بر کیفیت حرفه‌ای حسابداری و حسابرسی کشور بررسی گردید. بدین منظور، شاخص‌های رایج اندازه‌گیری کیفیت حسابداری و کیفیت حسابرسی در دو مقطع قبل و بعد از توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه ایران مورد سنجش قرار داده شد تا به نوعی فرضیه تقاضا برای گزارشگری مالی و حسابرسی باکیفیت از سمت بازار سرمایه از یک‌طرف، و محرک بودن توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه در ارتقای کیفیت حسابداری و حسابرسی از طرف دیگر، مورد بررسی قرار گیرد. برای آزمون فرضیات تحقیق از رگرسیون چند متغیره، رگرسیون لجستیک و آزمون تی زوجی استفاده شده است. نتیجه این تحقیق نشان داد که مربوط بودن اطلاعات حسابداری و محافظه‌کاری در گزارشگری مالی پس از توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه کشور افزایش، و مدیریت سود کاهش یافته است. لذا کیفیت حسابداری پس از توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه ارتقا یافته است. از طرف دیگر، اگرچه کیفیت اقلام تعهدی به عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت حسابرسی، پس از توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه افزایش یافته است، اما با توجه به اینکه حجم تعدیلات سنواتی (به عنوان یکی از دیگر از شاخص‌های بااهمیت کیفیت حسابرسی) نسبت به دوره قبل از توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه تغییر معناداری نداشته است، لذا نمی‌توان ادعا نمود که کیفیت حسابرسی پس از توسعه حرفه‌ای بازار سرمایه ارتقا یافته است.